FAQ

Energy hubs maken slim gebruik van lokale (duurzame) energie en brengen de opwek, de opslag en het verbruik steeds optimaal in balans. Het netwerk legt directe verbindingen tussen verschillende soorten duurzame energie én tussen producenten en gebruikers daarvan. Met een energy hub wordt (duurzame) energie lokaal uitgewisseld. Verschillende producenten en/of gebruikers van duurzame energie worden direct op elkaar aangesloten en maken dan gezamenlijk gebruik van de aansluitcapaciteit op het elektriciteitsnet. De oplossing is relevant bij bijvoorbeeld nieuwe bedrijventerreinen, waar grootzakelijke gebruikers direct gebruik maken van nabijgelegen zon- en/of windparken.

Er is sprake van netcongestie wanneer de vraag naar transport van elektriciteit, al dan niet bij de aanbieder en/of de afnemer, groter is dan de transportcapaciteit van het net. Dit tekort kan zowel aan de orde zijn in de elektriciteitskabels als ook de capaciteit van de onderstations die elektriciteit verdelen over een gebied. In de Amsterdamse haven bestaat al congestie op het middenspanningsnet van Liander sinds het najaar van 2021.

Het stroomnet in de Amsterdamse haven is als sinds 2021 onderhevig aan congestie. Hierdoor worden er voorlopig geen nieuwe grootverbruik (> 3x 80A) aanvragen in de Amsterdamse Haven in behandeling worden genomen. Uitbreidingen aan het netwerk van Liander staan momenteel gepland voor Westhaven (2025), IJpolder (2026), Basisweg (2030) en Ruigoord (2029). Op 18 oktober 2023 heeft Tennet aangekondigd een vooronderzoek uit te voeren naar congestie op het hoogspanningsnet. Alle aanvragen die na 18 oktober zijn binnengekomen belanden daarom op een Tennet wachtlijst. Deze aanvragen lopen het risico pas in 2031 in behandeling te worden genomen. Hierover krijgen we Q2 2024 uitsluitsel. Alle aanvragen die voor 18 oktober zijn binnengekomen bij Liander maken kans om volgend jaar van Liander een CBC-contract te krijgen. Deze aanvragen krijgen in ieder geval stroom zodra Liander haar net heeft uitgebreid (zie planning boven).

Een CBC-contract staat voor Capaciteits Beperkings Contract.Deze nieuwe contractvorm wordt aangeboden door netbeheerders in congestiegebieden, zoals de Amsterdamse Haven. In Amsterdam wordt het net beheerd door Liander. Een capaciteitsbeperking houdt in dat een aangeslotene tegen betaling afziet van (een deel van) zijn overeengekomen aansluit- en transportcapaciteit, om te voorkomen dat de netcapaciteit wordt overschreden. Liander kan deze beperking opleggen bij dreigende congestie en communiceert deze een dag van tevoren via het platform GOPACS. Zolang er beschikbare ruimte is op het net, kan een bedrijf met een CBC-contract het volledige gecontracteerde transportvermogen benutten.

Het groeps-CBC staat voor Groeps-Capaciteits Beperkings Contract tussen Liander, ECAH en de Deelnemers. Het groeps-CBC fungeert als een vervangend en overkoepelend kader voor de individuele CBC-contracten van de deelnemers van het collectief. Capaciteitsbeperkingen die anders individuele CBC-contracten zouden treffen, worden nu gebundeld onder het groeps-CBC. Door gebruik te maken van het groeps-CBC maken we als groep efficiënter gebruik van de nog beschikbare capaciteit op het net en minimaliseren we de kans dat leden worden beperkt in hun stroomverbruik. Via het groeps-CBC is bijvoorbeeld geregeld dat ECAH onderling mag optimaliseren. Bijvoorbeeld: door een batterij te ontladen bij lid A kan een transport beperking worden voorkomen bij lid B.

Een bedrijf met een CBC is zelf verantwoordelijk om zich te houden aan de beperkingen die door Liander worden opgelegd. Hiervoor moet een bedrijf een Congestie Service Provider (CSP) aanstellen en investeren in stuurbare capaciteit en een energiemanagement systeem. Dit systeem kan elektriciteitsgebruik reduceren (door machines uit te zetten) en zelf opwekken (bijv. generatoren) of opslaan (batterijen). Dit zorgt voor hoge investeringen en continue aandacht (Figuur 2a & 2b).

Liander ziet bedrijven die deelnemen aan ECAH als één collectief. Het collectief krijgt samen de beschikking over netcapaciteit en maakt gebruik van één energiemanagement systeem dat het elektriciteitsverbruik van alle deelnemers meet. Door ongelijktijdig verbruik en door (near) real-time te meten kan de beschikbare capaciteit effectiever benut worden (Figuur 2c). Door gezamenlijk gebruik te maken van opslag- en opwekcapaciteit kunnen beperkingen tevens worden voorkomen.

Figuur 2c

Nee. Als een bedrijf zich wil vestigen in de Amsterdamse haven en gebruik wilt maken van het stroomnet, moet het transportcapaciteit aanvragen bij Liander. Dit geldt ook voor bestaande bedrijven die meer vermogen willen contracteren dan ze op dit moment hebben. Vanwege de afgekondigde netcongestie in verschillende gebieden, kan Liander op dit moment geen transportvermogen uitgeven zonder daar aanvullende voorwaarden bij af te spreken. Die afspraken komen terug in de CBC-contracten, waarvan en op dit moment 28 zijn aangegaan in de Amsterdamse haven. De aanbieding voor aanvullend vermogen i.c.m. met een CBC-contract volgt het principe van “first come, first served”. Op basis van de volgorde van de wachtlijst, kijkt Liander wie als eerste in aanmerking komen.

In fase 2 is er fysieke congestie op het elektriciteitsnet en legt Liander transportbeperkingen op aan bedrijven met een CBC-contract. Vanwege het Groeps-Capaciteits Beperkings Contract (groeps-CBC) tussen ECAH en Liander, worden deze beperkingen niet meer individueel aan bedrijven opgelegd, maar aan ECAH als geheel. In deze tweede fase heeft ECAH flexibele capaciteit (opwek- en opslagcapaciteit) gecontracteerd en zal de Energie Service Provider actief flexibele capaciteit aansturen om de transportbeperkingen van Liander te compenseren, zodat lidbedrijven altijd voldoende stroom krijgen (zie het voorbeeld batterij hierboven). Gezien de benodigde investeringen zal fase 2 eerst goed worden voorbereid en volgend jaar (2024) worden voorgelegd aan de leden van ECAH.

Ondanks het feit dat er congestie door Liander is afgekondigd in het Amsterdamse havengebied, wordt er op dit moment slechts een gedeelte van de capaciteit van het elektriciteitsnet benut. Er blijft dus vandaag de dag nog ruimte op het net over. Dat heeft er mee te maken dat de bedrijven vaak meer vermogen hebben gecontracteerd dan ze op dit moment gebruiken. Bedrijven houden zich echter in toenemende mate bezig met elektrificatie en verduurzaming van hun energieverbruik. Om die verwachte groei aan te kunnen, heeft Liander de benodigde capaciteit op het net gereserveerd.

In fase 1 verzamelt ECAH gegevens bij haar leden over verbruik en de verwachte groei. Deze informatie wordt regelmatig geanalyseerd door ECAH en er worden samengevoegde rapporten van gemaakt, die geanonimiseerd worden gedeeld. Hierdoor heeft iedereen inzicht in de beschikbare capaciteit en kunnen we tijdig signaleren wanneer er drukte ontstaat. Op dit moment is het nog niet noodzakelijk om via ECAH lokaal stroom op te wekken en op te slaan om het elektriciteitsnet in balans te houden. Dit leidt tot aanzienlijke kostenbesparingen, waardoor de lidmaatschapskosten voor ECAH beperkt kunnen blijven. Daarnaast heeft de Haven van Amsterdam een groot deel van de kosten vergoed.

ECAH kiest er daarom bewust voor om met een “lichte” aanpak te beginnen, met minimale investeringen om de kosten te beperken. In samenwerking met Liander zullen we zorgvuldig bekijken óf en hoe we op een verantwoorde manier meer capaciteit kunnen toewijzen. Het doel is om het net optimaal te benutten zonder dat de infrastructuur faalt of beschadigd raakt.

Als bedrijf met een CBC-contract loop je het risico dat er transportbeperkingen worden opgelegd. Het is lastig om als individueel bedrijf te voorspellen wanneer dit zal gebeuren. Tegelijkertijd wordt van jouw bedrijf verwacht dat je contact onderhoudt met Liander om op de hoogte te blijven van beperkingen. In de praktijk kun je ervoor kiezen om een congestie service provider (CSP) in te huren, die je ontzorgt over die afstemming met Liander. Bovendien moet je kunnen reageren op eventuele beperkingen, wat kan betekenen dat je moet investeren in opwekking of opslagcapaciteit en/of bedrijfsprocessen moet aansturen.

ECAH zal je hierin ondersteunen. Als bedrijf met een CBC-contract word je lid omdat:

• ECAH als CSP zorgt voor communicatie tussen jou en Liander(fase 1).
• Je toegang krijgt tot een individueel dashboard met (near) real-time informatie over je eigen elektriciteitsverbruik.
• ECAH advies kan geven om je verbruik te verminderen.
• Via ECAH lid wordt van een community waarin kennis wordt gedeeld over stroomverbruik, -opslag en opwekmogelijkheden.
• Als lid van ECAH ben je een volwaardige gesprekspartner van Liander.
• ECAH door het aansturen van flexibele capaciteit (opwekking en opslag) ervoor zorgt dat je geen hinder ondervindt van beperkingen (fase 2). Met het groeps-CBC maken we efficiënter gebruik van de beschikbare capaciteit op het net en ervaren we als groep minder beperkingen dan de som van individuele beperkingen.
• ECAH andere interessante energieprojecten zal starten, waaronder peer-to-peer levering. Alle leden kunnen hieraan deelnemen en profiteren.

• Je krijgt toegang tot een individueel dashboard met (near) real-time informatie over je eigen elektriciteitsverbruik.
• ECAH analyseert je stroomverbruik en kan advies geven om je verbruik te verminderen.
• Via ECAH word je lid van een community waarin kennis wordt gedeeld over stroomverbruik, -opslag en opwekmogelijkheden.
• Als lid van ECAH ben je een volwaardige gesprekspartner van Liander.
• Je krijgt de mogelijkheid om deel te nemen aan alle initiatieven van ECAH, waaronder de mogelijkheid om peer-to-peer energie te verhandelen met andere leden van ECAH.
• Je draagt bij aan de oplossing die het groeps-CBC biedt en helpt daarmee andere ondernemers in het havengebied die capaciteitsproblemen ervaren. Als je in de toekomst wilt uitbreiden, profiteer je direct van het ontwikkelde groeps-CBC.

Omdat er momenteel nog geen fysieke congestie is, legt Liander nog geen beperkingen op via het CBC dat bedrijven zijn aangegaan. ECAH heeft ervoor gekozen om alleen de werkelijke kosten voor het meten & monitoren en het in stand houden van de coöperatie bij haar leden in rekening te brengen. Momenteel dekt Port of Amsterdam de ontwikkelingskosten voor het groeps-CBC. In fase 2 zullen CBC-contracten meer bijdragen aan ECAH, aangezien ze dan actieve ondersteuning ontvangen van het groeps-CBC en het gecontracteerde flexvermogen (opwek- en opslagcapaciteit).

Nee. ECAH zal naar verwachting gaandeweg meerdere energie projecten starten. Het is aan elk lid om te bepalen waaraan het wil meedoen. Voor deelname is soms een aanvullende overeenkomst nodig. Net zoals de optionele deelnemersovereenkomst voor groeps-CBC. Soms zal een project eerst door een werkgroep van leden onderzocht worden. We willen bijvoorbeeld direct starten met een werkgroep peer-top-peer energie handel.

Nee, het lidmaatschap van ECAH is algemeen, en het lid worden van het groeps-CBC vereist een optionele deelnemersovereenkomst (zie uitleg hierboven). Zowel Liander als ECAH werken momenteel aan de ontwikkeling van het groeps-CBC, inclusief de deelnemersovereenkomst.

ECAH is een coöperatie met een bestuur. Volgens de statuten van ECAH moeten bepaalde beslissingen van het bestuur vooraf ter goedkeuring worden voorgelegd aan de leden, zoals het vaststellen van de begroting.

Dit is vastgelegd in de statuten van ECAH en kan grotendeels worden bepaald door de leden zelf. Het principe is dat alle deelgebieden in de haven en alle typen leden (wel of geen CBC) evenredig vertegenwoordigd worden in het bestuur van ECAH.